Ο φράχτης και οι "άριστοι"

Ο φράχτης και οι «άριστοι»
του Τριαντάφυλλου Τρανού*
“Η υπόθεση του 'φράχτη' στα ελληνοτουρκικά σύνορα έχει ξεκινήσει μια πολύ ενδιαφέρουσα συζήτηση [...] όλοι μας συγκινούμεθα και ανατριχιάζουμε με τις εικόνες που βλέπουμε, τα πεινασμένα παιδιά, τους ανθρώπους που προσπαθούν να ξεφύγουν από τη μιζέρια. Όμως, όσο σκληρό και αν είναι, οφείλουμε να σκεπτόμαστε με βασικό γνώμονα τι συμφέρει την πατρίδα μας και τους πολίτες της. Δεν συμμετέχουμε σε διαγωνισμό ανθρωπιάς, αλλά είμαστε αντιμέτωποι με σκληρά διλήμματα, που απαιτούν εξίσου σκληρές λύσεις.” Αλέξης Παπαχελάς, εφ. "Καθημερινή"
“Για δεκαετίες ολόκληρες το απολυτήριο ενός πειραματικού σχολείου είχε για την κοινωνία της Ελλάδας την ισχύ που έχει σήμερα ένα πτυχίο του Χάρβαρντ. Από τα σχολεία αυτά πέρασαν πολιτικοί που κυριολεκτικά διαμόρφωσαν τη σύγχρονη 'ταυτότητα' της χώρας μας[...] σχολεία που αναζητούσαν την αριστεία και επιβράβευαν τους μαθητές τους με κύρος και κοινωνική καταξίωση. Ήταν τα σχολεία των πρωθυπουργών.” Μάρνυ Παπαματθαίου, εφ. "Το Βήμα"
Σήμερα, κορυφώνεται αυτό που ο φιλόσοφος Σλαβόι Ζίζεκ αποκάλεσε εύστοχα, σε πρόσφατη συνέντευξή του, «φτηνή, ηθικοπλαστική διαχείριση της κρίσης από την πλευρά της εξουσίας».
Καθώς η οικονομική κρίση μετατρέπεται σε οξεία κοινωνική κρίση, λαϊκιστές πολιτικοί και ΜΜΕ απενοχοποιούν προκλητικά τους εαυτούς τους, ενώ ταυτόχρονα υποδαυλίζουν το ρατσισμό και την ξενοφοβία, με αποτέλεσμα να αυξάνονται οι βιαιοπραγίες απέναντι στους μετανάστες, τους πρόσφυγες και τις μειονότητες που σκόπιμα έχουν δαιμονοποιηθεί για τη δομική κρίση του καπιταλισμού και κινδυνεύουν να μετατραπούν στους «αποδιοπομπαίους τράγους» της -κατά τον Πωλ Κρούγκμαν- «μητέρας όλων των κρίσεων».
Στη χώρα μας συμπληρώνονται σχεδόν δύο δεκαετίες από την εμφάνιση ισχυρών μεταναστευτικών ρευμάτων και δέκα χρόνια από την πρώτη διαδικασία νομιμοποίησης των μεταναστών. Στην πλειονότητά τους όμως εξακολουθούν να ζουν λαθραία, χωρίς χαρτιά και με περιορισμένα δικαιώματα. Αλλά και πολλοί από εκείνους που κατόρθωσαν να νομιμοποιηθούν, στη συνέχεια απονομιμοποιήθηκαν αναγκαστικά, είτε γιατί αδυνατούν πλέον να εξασφαλίσουν σταθερή εργασία είτε γιατί οι εργοδότες αρνούνται να τους ασφαλίσουν.
Στο χώρο της εκπαίδευσης, παρά την προγραμματική της δέσμευση, η κυβέρνηση αρνείται να προωθήσει τη διαπολιτισμική και αντιρατσιστική εκπαίδευση και να καθιερώσει “Περιοχές ή Ζώνες Εκπαιδευτικής Προτεραιότητας”, παρά τα θετικά αποτελέσματα από την εφαρμογή τους σε διάφορες χώρες και μάλιστα όχι μόνο για τα παιδιά των μεταναστών, αλλά και όσων εργαζομένων και ανέργων απειλούνται με κοινωνικό αποκλεισμό. Γι' αυτό και η ΟΛΜΕ είχε προτείνει την εφαρμογή αυτού του θεσμού και στην Ελλάδα. Το υπουργείο Παιδείας αρχικά υιοθέτησε την πρόταση, τώρα όμως αντιμετωπίζει με αδιαφορία τόσο αυτήν όσο και άλλες που έχουν σχέση με τη στήριξη των σχολείων, τη στελέχωσή τους με το απαιτούμενο επιστημονικό προσωπικό, την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών ως προς την ειδική φροντίδα που χρειάζονται συγκεκριμένες ομάδες του πληθυσμού.
Αντίθετα, με μια προκλητική αντιστροφή των πραγματικών προτεραιοτήτων, οι γνωστές «πηγές» του υπουργείου Παιδείας και διάφοροι κρατικοδίαιτοι διανοούμενοι, οι οποίοι ματαιόδοξα συναριθμούν τους εαυτούς τους μεταξύ των «αρίστων», δηλώνουν ότι η σχεδιαζόμενη επανασύσταση των πρότυπων-πειραματικών σχολείων θα φέρει πάλι τον ανταγωνισμό και την αναζήτηση των «πρώτων» πίσω στην εκπαίδευση μέσω της δημιουργίας σχολείων-φρουρίων της «αριστείας». Καλλιεργούν έτσι εν μέσω της κρίσης τη νοοτροπία της «ελίτ» στην εκπαίδευση, ενισχύοντας τη μικροαστική φαντασίωση των σχολείων-κλαμπ που θα επιβραβεύουν τους τυχερούς μαθητές τους με κύρος και κοινωνική καταξίωση και ίσως αργότερα με μια θέση πρωθυπουργού.
Η αληθινή όμως προτεραιότητα και επιδίωξη μιας άξιας του ονόματός της, ουμανιστικών καταβολών, παιδείας δεν είναι η βιομηχανική, πληθωριστική, φτηνή παραγωγή αριστούχων από ένα -δήθεν προνομιούχο- στρώμα του πληθυσμού, αλλά το «σχολείο χωρίς σύνορα», που θεωρεί το πολιτισμικό φορτίο κάθε παιδιού ανεκτίμητο θησαυρό και όχι απειλή κατά της «εθνικής μας ιδιοπροσωπείας».
-------------------------------------
* πρόεδρος της Γ' ΕΛΜΕ-Θ ΑΥΓΗ, 12/1/2011